Wat is transgender?
Men gaat er vaak van uit dat geslacht, genderidentiteit en genderexpressie met elkaar overeenstemmen, maar eigenlijk staan die drie elementen los van elkaar en kunnen ze ook op verschillende manieren gecombineerd worden. Zo kunnen personen zich zowel mannelijk als vrouwelijk voelen en/of gedragen, of geen van beide.
We hebben het daarnet al gehad over verwachtingen die worden gekoppeld aan iemands geslacht. Wanneer iemands genderidentiteit of genderexpressie afwijkt van die verwachtingen, spreken we over transgender personen. Het is eigenlijk een parapluterm voor alle personen die zich niet thuis voelen in het binaire M/V-model. Dat kunnen transgender personen zijn, maar ook travesties, non-binaire personen en eigenlijk iedereen die zich in de term kan vinden. Hieronder enkele bekende termen.
| CISGENDER | persoon waarbij de genderidentiteit in lijn ligt met het geboortegeslacht. bv: iemand die geboren is als een meisje en zich een meisje voelt. |
| TRAVESTIET | iemand die zich op bepaalde momenten kleedt of gedraagt op manieren die cultureel met de andere sekse worden geassocieerd. opgelet: hier gaat het enkel om genderexpressie; diens genderidentiteit, geslacht of seksuele aantrekking heeft hier niets mee te maken. |
| TRANSGENDER | iemand waarvan de genderidentiteit niet in lijn ligt met diens geslacht. We spreken van:Transjongen/man: bij de geboorte als meisje geregistreerd, maar een mannelijke genderidentiteit heeft.Transmeisje/vrouw: bij de geboorte als jongen geregistreerd, maar een vrouwelijke genderidentiteit heeftNon-binair persoon: heeft een genderidentiteit die niet mannelijk of vrouwelijk is |
Kiest iemand die transgender is altijd voor een transitie*?
* met transitie wordt de overgang van het geboorte- naar het wensgeslacht bedoeld.
Niet alle gendervariante personen voelen zich slecht in hun lichaam, of hebben een wens tot medische en/of juridische geslachtsaanpassing. Sommigen willen bijvoorbeeld enkel een sociale transitie doorlopen of voelen zich noch man noch vrouw, beide of geen van beide. De groep transgender personen is met andere woorden veel groter dan zij die hun lichaam willen laten aanpassen en/of juridisch hun naam of de geslachtsregistratie laten veranderen. Transgender personen terugbrengen tot wat zij wel/niet doen met hun lichaam of tot hun wens naar medische behandeling, is dus een te verkeerde benadering van deze groep.
Daarnaast hebben ook niet alle transgender personen dezelfde lichamelijke kenmerken: sommigen zijn nog bezig met hun transitieproces en anderen vinden bepaalde stappen in de transitie overbodig. Daarom is het beter om geen vooronderstellingen te maken over de lichamelijke kenmerken van transgender personen.
Dit kunnen we terug linken aan genderstereotypen: we hangen zo vast op dat binaire M/V-model, dat ook van transgender personen verwacht wordt hierin te passen. Als je wilt dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn, moeten we dus breder dan M/V denken.
Wanneer ontdek je dat je transgender bent?
Er bestaat niet echt één juist antwoord op deze vraag. Onderzoek toonde aan dat kinderen op de gemiddelde leeftijd van 10,4 jaar beginnen te beseffen dat hun genderidentiteit en/of genderexpressie niet in lijn ligt met hun biologisch geslacht, maar op die leeftijd hebben ze misschien zelf hun gevoelens nog niet benoemd. Rond de leeftijd van 13 jaar merkten ze op dat mensen zichzelf beginnen te identificeren als transgender persoon. Ongeveer een jaar later gingen ze zichzelf dan ook als transgender persoon benoemen en naar buiten brengen.
OPGELET! Bij de meeste mensen komt het besef dat de genderidentiteit en genderexpressie niet in lijn liggen met hun geboortegeslacht dus rond de puberteit, maar dat is niet voor iedereen zo. Een antwoord op de vraag ‘ben ik transgender?’ kan je dus uiteindelijk enkel zelf beantwoorden. Je zal waarschijnlijk een heel proces doorlopen van praten, nadenken en uitproberen. Er is namelijk geen eenvoudige checklist waarna het duidelijk wordt, want iedereen is verschillend.
Hoe gaat een transitie in zijn werk?
De transitie van een transgender persoon gebeurt niet gewoon door één simpele operatie. Er zijn heel wat stappen op verschillende domeinen die je kan of moet zetten. De persoon kiest zelf welke die die wil en welke niet. Niemand is verplicht om hetzelfde pad te doorgaan. Hieronder een kort overzicht van wat er beschikbaar is.
| Sociale transitie | Inleven in de rol van het wensgenderUit de kast komen: vertellen aan anderen over gevoelensNaamsveranderingAndere voornaamwoordenAndere kledij (pruik, binder etc.)Experimenteren met stemgebruik, houding etc |
| Juridische transitie | Genderpasje (geen wettelijke waarde)NaamsveranderingGeslachtsregistratie op geboorteakte wijzigen Nieuwe identiteitskaart |
| Puberteitsremmers | Hormonen die de puberteit uitstellen. Dit biedt de jongere de tijd om na te denken of die nu een transitie wil starten of niet. |
| Hormoonkuur | Hormonen die het lichaam mannelijker of vrouwelijker maken. Dit mag gestart worden vanaf 16 jaar. Dit zijn dezelfde bij cisgender personen:Testosteron voor transgender mannenOestrogeen en progesteron bij transgender vrouwen |
| Chirurgische ingrepen | Er zijn verschillende chirurgische ingrepen mogelijk die aanpassingen doen aan het lichaam. Een overzicht vind je op de website van het Transgender Infopunt. Dit mag vanaf 18 jaar. |
Kun je zomaar een transitie starten?
Vaak ervaren transgender personen heel wat drempels tijdens hun transitie. Hieronder geven we enkele voorbeelden.
- Tijdens een transitie zijn er heel wat stappen die uitgevoerd kunnen worden, zoals gespreksbegeleiding, medicatie, ziekenhuisopnames en medische ingrepen. Daar zijn echter ook enkele voorwaarden aan verbonden:
- Er is een goedkeuring nodig van een psycholoog, psychiater of seksuoloog alvorens de transitie kan worden gestart.
- Bovendien is er een leeftijdsgrens verbonden aan het ondergaan van de chirurgische ingrepen en het gebruik van puberteitsremmers en hormonen.
- De kostprijs hangt af van verschillende factoren en is dus moeilijk in te schatten, maar over het algemeen kan die vrij hoog zijn.
Bv. één jaar cross-seksehormonen kost ongeveer 1300 EUR.
- Niet alle transgender personen willen overgaan tot chirurgische ingrepen, maar voor hen die dat wel willen kan de wachttijd flink oplopen (tot wel anderhalf jaar). Operaties kunnen bovendien ook risico’s en complicaties met zich meebrengen.
- Daarnaast stuiten transgender personen ook nog vaak op onbegrip. Uitsluiting, niet geaccepteerd worden in de nieuwe rol en pesterijen komen helaas voor.
Hebben transgender personen soms spijt van hun operaties?
98,5% heeft geen spijt van hun transitie. Er is dus eigenlijk geen enkele andere medische ingreep die zoveel positieve impact heeft.
Zijn transgenders vaak slachtoffer van geweld?
Volgens een studie uit 2015 ervaarde 82,7% van bevraagde transgender personen ooit minstens één vorm van geweld. Onder geweld verstaan we:
- Verbaal geweld en of psychisch geweld (naroepen, afpersing etc)
- Fysiek geweld (vuistslagen, tegen meubels/muren gegooid worden etc)
- Materieel geweld (diefstal, gevel beklad etc)
- Seksueel geweld (betastingen, verkrachting etc)
Spijtig genoeg merken we dat haatmisdrijven over het algemeen weinig worden aangegeven door slachtoffers of getuigen. Er werd ook gevraagd naar wat men denkt dat de reden is van dit geweld. Het feit dat mensen zien of weten dat die transgender zijn komt hier het vaakst naar voren als reden. Hier zie je opnieuw naar boven komen dat mensen die niet passen binnen de genderstereotypen, binnen het M/V-model, volgens deze agressors niet gerespecteerd moeten worden.
Bronnen:
Hoeveel transgender personen zijn er in België?
Volgens het Transgender Infopunt zouden er ongeveer 30000 transgender personen leven in België. Dit cijfer komt er via de bevindingen van een Vlaams-Nederlandse studie die aangaf dat er 0,6-0,7% van de bevolking ‘gender incongruente’ gevoelens hebben. Dit cijfers is echter helemaal niet betrouwbaar. Er bestaat zoveel variatie en er zijn nog te veel mensen die niet durven praten over hun gender non-conforme gevoelens. Deze cijfers tonen het topje van de ijsberg.
Hoe staat het met rechten voor transgender personen?
De rechtspositie van transgender personen kreeg de afgelopen jaren steeds meer aandacht. Er wordt dan ook hard gewerkt om een degelijke wetgeving op te stellen zodat transgender personen voldoende beschermd zijn.
| 2003 | Antidiscriminatiewet | Deze wet zorgt ervoor dat personen of groepen niet uitgesloten kunnen worden omwille van seksuele geaardheid of gender(expressie) |
| 2003 | Burgerlijk huwelijk | Transgender personen moeten geen echtscheiding meer aanvragen vooraleer één van beide partners van geslacht kan veranderen. |
| 2012 | Strafverzwaring homo- en transfoob geweld | Daders van misdrijven met een homo- en transfoob motief, krijgen een zwaardere straf. |
| 2018 | Transgenderwet | De wet met betrekking tot transseksualiteit (2007) werd aangepast. Transgender personen moeten nu niet meer voldoen aan strikte medische voorwaarden om een geslachtswijziging aan te vragen. |
Waarom bestaan er aparte transgender verenigingen?
Er is niet enkel een coming-out, er bestaat ook zoiets als een ‘coming-in’ waarbij men andere transgender personen kan ontmoeten. Bij verenigingen voor transgender personen kan je bovendien laagdrempelige informatie vinden over mogelijkheden. Ook het uitwisselen van ervaringen onderling is een grote hulp.
Bij sommigen volgt de coming-in op de coming-out, bij anderen gaat het andersom of soms kiest iemand ervoor om nooit een coming-out of coming-in te doen.
T-jong organiseert activiteiten en kampen voor transgenderjongeren in Vlaanderen. Meer info vind je bij: T-jong.be.
Bronnen
https://schooluitdekast.be/sites/default/files/methodiek/bijlage/transinfofiche-v2.png
https://www.csusm.edu/gsr/irb/documents/policy_guidelines/trans_youth_article.pdf
http://transgenderinfo.be/m/leven/klachten/
http://transgenderinfo.be/wp-content/uploads/transgender-zorgpad-15-03-18.pdf
https://www.demorgen.be/nieuws/transgenders-met-spijt-ik-was-getraumatiseerd~beef1a7d/
http://transgenderinfo.be/f/pers/cijfers/
https://www.rutgers.nl/sites/rutgersnl/files/PDF-Onderzoek/EenDubbelGevoel.pdf