Wat zijn genderstereotypen?
Onderzoek toont aan dat mannen en vrouwen op psychologisch vlak helemaal niet zo verschillend zijn van elkaar. Er wordt echter heel wat tijd besteed aan de verwaarloosbare verschillen.
Die verwaarloosbare verschillen worden zo uitvergroot, waardoor ze invloed hebben op het gedrag van jongens en meisjes. Die verwachtingen noemen we dan genderstereotypen. Denk bijvoorbeeld maar eens aan de speelgoedwinkels. Glitterroze is voor meisjes en blauw en stoer is voor jongens. Dat wordt aangeleerd door de omgeving (ouders, leerkrachten, vrienden etc) en zo via generaties doorgegeven.
Het grootste probleem is echter dat we ons soms niet bewust zijn van onze genderstereotypen. We zijn zodanig gewoon aan die rollen en opvattingen, dat we er niet meer kritisch naar kijken. Kijk maar eens naar het onderstaande voorbeeld.
Vraag volgend raadseltje eens aan een groep mensen:
Een man en zijn zoon krijgen een ernstig auto ongeluk. De vader overlijdt ter plekke. De zoon wordt naar het ziekenhuis gebracht, rechtstreeks de operatiekamer in. De chirurg kijkt naar de jongen en zegt: “Ik kan deze jongen niet opereren, hij is mijn zoon!”
Je zult merken dat heel wat mensen die onbewust rigide omgaan met het woord chirurg als ‘mannelijk’, het raadsel niet kunnen oplossen. Mensen die minder die stereotypen in hun hoofd hebben, zullen een ander antwoord kunnen geven: de chirurg is de moeder.
In dit antwoord kun je echter een andere stereotype zien. Zou het ook niet kunnen dat de chirurg een man is die samen is met de man van het auto ongeluk? Zo zie je maar dat in stereotypen denken verschillende vormen kan aannemen.
Op die manier kun je, zonder dat je het zelf beseft, bepaalde jongeren kansen ontnemen. Maar je hebt zelf de kans om die stereotypen te ontkrachten en zo iedereen gelijke kansen te bieden. Hieronder enkele voorbeelden.
| Domein | Welk stereotype leeft vandaag? | Hoe het stereotype ontkrachten? |
| Gender en talenten | Van jongens wordt snel verwacht dat ze geïnteresseerd zijn in techniek en van meisjes dat ze goed zijn in verzorgen/koken. | Geef meisjes de kans om ook voor technische jobs te gaan. Laat jongens ook proeven van dans, … |
| Genderexpressie | Een ‘vrouwelijke’ jongen wordt gepest, omdat een vrouwelijke jongen niet hoort.. | Laat een vrouwelijke jongen gewoon zijn ding doen en geef iedereen complimentjes over hun expressie,of die nu wel of niet past binnen genderhokjes. Houd je moppen over “dat is zo voor meisjes/jongens” achterwege! |
| Fysiek ideaal | Van vrouwen verwacht men een slank figuur. Van mannen verwacht men een six-pack. | Besef dat die idealen zeer onrealistisch en zelfs ongezond kunnen zijn. Benoem mensen niet zomaar ‘te dik’ of ‘lelijk’. |
| Media | Vrouwen worden afgebeeld als lustobjecten. Er gaat meer aandacht naar hun uiterlijk dan naar hun verwezenlijkingen. | Kijk verder dan het uiterlijk. Om het toch met een cliché te zeggen: schoonheid zit vanbinnen. |
| Dubbele seksuele moraal | Meisjes worden verwacht om seksueel terughoudender te zijn, terwijl van jongens gedacht wordt dat ze seksueel actiever zijn. Meisjes met meerdere partners worden afgerekend, waar jongens met hetzelfde gedrag ‘stoer’ zijn. | Probeer te benadrukken dat de verschillen tussen meisjes en jongens ook op seksueel vlak niet zo groot zijn. Ga mensen niet afrekenen op hun seksueel gedrag. |
| Seksisme | Men reageert anders op mannen die thuisblijven voor hun kind dan vrouwen. Voor vrouwen is het normaal om minder te werken als ze een kind hebben. | Geef geen opmerkingen op mannen die een zorgrol opnemen en erken vrouwen die voor hun carrière gaan. Elke persoon (m/v/x) is even verantwoordelijk voor de zorg van een kind. |
| Seksuele voorkeur | Men verwacht dat jongens vallen op meisjes, en meisjes vallen op jongens. Mensen die dat niet doen zijn ‘de afwijking’. | Ga er niet zomaar vanuit dat iemand hetero is. |